Rehabilitacija

Terapija ultrazvukom

Šta je ultrazvuk

Ultrazvuk (UZ) je metoda konverzivne terapije u kojoj se ultrazvučne mehaničke vibracije u ljudskom organizmu pretvaraju u toplinu. Zvučni su talasi oblik mehaničke energije koja se prenosi česticama materije kretanjem molekula u smjeru talasa. Danas je ultrazvuk prisutan u svim granama medicine kao dijagnostička metoda i nezaobilazan termoterapijski postupak na svakom djelu fizikalne medicine. Osim termalnih, ultrazvuk ima i biostimulirajuće efekte na regeneraciju vezivnoga tkiva, proizvodi akustično mikrostrujanje u stanici i oko nje te ugodan efekat mikromasaže.
Aplikacijom preko ultrazvučne glave usmjerava se ultrazvučni snop prema nekom izabranom dijelu tijela, gdje izaziva određene efekte. Piezoelektrični kristal (prirodni -kvarc, sintetički -barijev titanat) nalazi se u polju djelovanja visokofrekventne električne struje i tad u rezonantnoj frekvenciji nastaju mehaničke oscilacije kristala koje preko ultrazvučne glave unosimo u bolesnika.
Djelovanje ultrazvuka najizraženije je na granici dvaju tkiva različite gustoće, na hvatištima mišića i tetiva za kost, gdje se longitudinalni talasi ultrazvučnog snopa reflektiraju, a jedan dio u kosti pretvara se u transverzalne talase (ultrazvuk se kroz vodu i meka tkiva širi longitudinalno, a kroz krute medije transverzalno i longitudinalno).

Klinička primjena ultrazvuka terapijskog intenziteta

Ultrazvuk se često upotrebljava u fizikalnoj medicini i rehabilitaciji kao dodatak kod raznih disfunkcija mekoga tkiva uključujući kontrakture zglobova, ožiljkastoga tkiva, tendinitisa, burzitisa, spazma skeletnih mišića i boli.

Povišenje temperature i metabolizam

Povišenjem temperature metabolizam se ubrzava za 13% svaki 1oCporasta temperature tkiva. Pri povišenju temperature na više od 45oC, proteini i enzimatski sustavipropadaju uslijed koagulacije što je čini gornjom sigurnosom granicom povišenja temperature tkiva. Ubrzanje metabolizma korisno je kod hroničnih zbivanja, potpomažeuklanjanje upalnih produkata, cijeljenje i remodeliranje oštećenih struktura. Kod akutnih stanja toplinu bi trebalo izbjegavati jer se zagrijavanjem potiče aktivnost degradaijskih enzima, krvarenje i edem okolnih struktura
Neki efekti ultrazvuka ne mogu biti objašnjeni termičkim mehanizmom. Ti netermički učinci uključuju kavitaciju i mehaničke ili hemijske promjene.
Kavitacija je vibracijski efekt na mjehuriće gasa pomoću ultrazvučnoga zračenja.
Akustično strujanje odnosi se na kretanje tekućine uzduž granice ćelijske membrane kao rezultat mehaničkog pritiska talasa.

Kombinacije ultrazvuka s drugim fizikalnim metodama

Primjena ultrazvuka prije kineziterapije vrlo je korisna jer se analgetičkim i relaksirajućim djelovanjem ultrazvuka omogućuje veća i bezbolna pokretljivost. Toplinski se postupci često kombiniraju s ultrazvukom.
Posebno je važna njihova primjena prije primjene ultrazvuka.
Postoji mogućnost da djeluje sinergistički sa dijadnamičkim strujama, naravno u malim dozama.

Vrijeme terapije

Trajanje i broj procedura su individualni. Primjena najčešće traje 4-8 minuta, a nakon 10 aplikacija provjerava se efekat i po potrebi nastavlja s terapijom.
Dokazano je da je ultrazvuk djelotvoran pri povećanju temperature zgloba kuka kad se primjenjuje unutar terapijskog intenziteta bar 5 minuta. Uspoređena je kombinacija ultrazvuka i vježbi primjenom infracrvenoga svjctla i vježbi za povećanje raspona pokreta zgloba kuka u starijih bolesnika nakon interne fiksacije zbog frakture.
Terapijski intenzitet izražava se u W/cm2površine ultrazvučne glave u rasponu od 0,25 do 2 W/cm2. Može se odrediti i biodozom tako da se intenzitet povećava dok bolesnik ne osjeti tupu, duboku bol (povećanje temperature periosta) i tad se smanji za 10%. Što je intenzitet veći, veće je povećanje temperature tkiva. Ultrazvučnom terapijom temperatura tkiva se povećava za najviše 4-5 oC na dubini od 5 cm. Intenzitet pada eksponencijalno s udaljenošću od izvora energije. Sonda od 1 MHz primjerena je za dublje smještene strukture, a 3 MHz za površinske procese.

Mjere opreza i kontraindikacije

Ultrazvuk ima intenzivan termički , a u posebnim uslovima i potencijalno destruktivne netermičke efekte kao što su pulsni talasni udari te kavitacije.
Tekućinom ispunjene šupljine kao što je oko i gravidni uterus ne bi trebali biti izloženi terapijskom ultrazvuku zbog djelovanja topline na osjetljivi.
Ultrazvuk se ne primjenjuje ni na srcu radi opažene promjene na EKG-u.Takođe bi trebalo izbjegavati izlaganje srčanog stimulatora. (pacemaker) ultrazvuku.
Maligne lezije jesu kontraindikacija zbog mogućnosti proširenja metastaza dok pozitivna porodična anamneza malignoma nije.
Područja sa slabom cirkulacijom i ishemijom , a isto tako i tkiva sa akutnim i postakutnim krvarenjem se ne izlažu ultrazvuku.

Podnožje-Footer-veze-